MISTRZOSTWA ŚWIATA KOBIET W SZACHACH

 

MISTRZOSTWA ŚWIATA KOBIET W SZACHACH

Pierwsze mistrzostwa kobiet w szachach zostały zorganizowane przez FIDE w 1927 roku. Był to pierwszy w historii oficjalny turniej szachowy kobiet. Triumfatorka tego turnieju, Czeszka reprezentująca Anglię Vera Menchik nie miała przywilejów analogicznych do zwycięzcy otwartych mistrzostw świata. Zdobyty tytuł mogła obronić jedynie uczestnicząc w kolejnym turnieju, na równi z innymi szachistkami. Menchik nie miała z tym problemów, wygrywając wszystkie następne, które odbyły się za jej życia (w 1930, 1931, 1933, 1935, 1937 i 1939).

Po zakończeniu II wojny światowej FIDE wprowadziła nowy system, polegający na rozgrywaniu meczów eliminujących kolejne kandydatki do spotkania z mistrzynią świata. Jednakże z powodu tragicznej śmierci Very Menchik, w roku 1944, zaistniała konieczność rozegrania jeszcze jednego turnieju kołowego, który odbył się na przełomie 1949 i 1950 roku (tytuł zdobyła wówczas Rosjanka Ludmiła Rudenko). Od tego czasu obowiązywał już system wzorowany na eliminacjach do otwartych mistrzostw świata, z cyklem turniejów pretendentek (a później z turniejami międzystrefowymi) w celu wyłonienia kandydatki do meczu z aktualną mistrzynią świata.

Sytuacja zmieniła się w 2000 r, kiedy równocześnie z męskim turniejem mistrzowskim rozegrano również kobiecy turniej w systemie pucharowym. W turnieju zwyciężyła ówczesna mistrzyni świata Chinka Xie Jun. Rok później w podobnym turnieju tytuł zdobyła jej rodaczka Zhu Chen. W 2004 r. w następnych mistrzostwach świata zwyciężyła bułgarska arcymistrzyni, Antoaneta Stefanowa, a w kolejnych zwyciężały: Xu Yuhua (Chiny, 2006), Aleksandra Kosteniuk (Rosja, 2008), Hou Yifan (Chiny, 2010) oraz Anna Uszenina (Ukraina, 2012).

W 2010 r. po raz kolejny zmieniono zasady wyłaniania mistrzyni świata. Od 2011 r. w latach nieparzystych rozgrywany będzie mecz pomiędzy zwyciężczynią turnieju pucharowego z roku poprzedniego (a więc panującą mistrzynią), a pretendentką (zwyciężczynią dwuletniego cyklu turniejów FIDE Women’s Grand Prix). W 2011 r. pierwszy z takich meczów odbył się w Tiranie, obrończyni tytułu Hou Yifan pokonała w nim Humpy Koneru.

Mistrzynie świata

1.   Vera Menchik, 1927–1944
2. Ludmiła Rudenko, 1950–1953
3. Jelizawieta Bykowa, 1953–1956
4. Olga Rubcowa, 1956–1958
5. Jelizawieta Bykowa, 1958–1962
6. Nona Gaprindaszwili, 1962–1978
7. Maja Cziburdanidze, 1978–1991
8. Xie Jun, 1991–1996
9. Zsuzsa Polgár, 1996–1999
10. Xie Jun, 1999–2001
11. Zhu Chen, 2001–2004
12. Antoaneta Stefanowa, 2004–2006
13. Xu Yuhua, 2006–2008
14. Aleksandra Kosteniuk, 2008–2010
15. Hou Yifan, 2010–2012
16. Anna Uszenina, 2012–2013
17. Hou Yifan, 2013–2015
18. Marija Muzyczuk, 2015–

Mecze i turnieje o mistrzostwo świata

Rok	Miasta	Mecz lub turniej o MŚ	Wynik
1927	Londyn	Vera Menchik, turniej (12 zawodniczek)
1930	Hamburg	Vera Menchik, turniej (5 zawodniczek)
1931	Praga	Vera Menchik, turniej (5 zawodniczek)
1933	Folkestone	Vera Menchik, turniej (8 zawodniczek)
1934	Rotterdam	Vera Menchik – Sonja Graf	3 – 1
1935	Warszawa	Vera Menchik, turniej (10 zawodniczek)
1937	Semmering	Vera Menchik – Sonja Graf	11½ – 4½
1937	Sztokholm	Vera Menchik, turniej otwarty (26 zawodniczek)
1939	Buenos Aires	Vera Menchik, turniej (20 zawodniczek)
1949 / 1950	Moskwa	Ludmiła Rudenko, turniej (16 zawodniczek)	wyniki
1953	Leningrad	Jelizawieta Bykowa – Ludmiła Rudenko	8 – 6
1956	Moskwa	Olga Rubcowa, trójmecz
1958	Moskwa	Jelizawieta Bykowa – Olga Rubcowa	8½ – 5½
1960	Moskwa	Jelizawieta Bykowa – Kira Zworykina	8½ – 4½
1962	Moskwa	Nona Gaprindaszwili – Jelizawieta Bykowa	9 – 2
1965	Ryga	Nona Gaprindaszwili – Ałła Kusznir	8½ – 4½
1969	Tbilisi/Moskwa	Nona Gaprindaszwili – Ałła Kusznir	9½ – 4½
1972	Ryga	Nona Gaprindaszwili – Ałła Kusznir	8½ – 7½
1975	Picunda/Tbilisi	Nona Gaprindaszwili – Nana Aleksandria	8½ – 3½
1978	Picunda	Maja Cziburdanidze – Nona Gaprindaszwili	8½ – 6½
1981	Bordżomi/Tbilisi	Maja Cziburdanidze – Nana Aleksandria	8 – 8
1984	Wołgograd	Maja Cziburdanidze – Irina Lewitina	8½ – 5½
1986	Sofia/Bordżomi	Maja Cziburdanidze – Jelena Achmyłowska	8½ – 5½
1988	Telawi	Maja Cziburdanidze – Nana Ioseliani	8½ – 7½
1991	Manila	Xie Jun – Maja Cziburdanidze	8½ – 6½
1993	Monako	Xie Jun – Nana Ioseliani	8½ – 2½
1996	Jaén	Zsuzsa Polgár – Xie Jun	8½ – 4½
1999	Kazań/Shenyang	Xie Jun – Alisa Gallamowa	8½ – 6½
2000	Nowe Delhi	Xie Jun – Qin Kanying system pucharowy	2½ – 1½
2001	Moskwa	Zhu Chen – Aleksandra Kosteniuk system pucharowy	5 – 3
2004	Elista	Antoaneta Stefanowa – Jekatierina Kowalewska system pucharowy	2½ – ½
2006	Jekaterynburg	Xu Yuhua – Alisa Gallamowa system pucharowy	2½ – ½
2008	Nalczyk	Aleksandra Kosteniuk – Hou Yifan system pucharowy	2½ – 1½
2010	Antiochia	Hou Yifan – Ruan Lufei system pucharowy	5 – 3
2011	Tirana	Hou Yifan – Humpy Koneru	5½ – 2½
2012	Chanty-Mansyjsk	Anna Uszenina – Antoaneta Stefanowa system pucharowy	3½ – 2½
2013	Taizhou	Anna Uszenina – Hou Yifan	1½ – 5½
2015	Soczi	Marija Muzyczuk – Natalia Pogonina system pucharowy	2½ – 1½